Թարգմանություն

Միջնադարում ինչպիսի՞ն էր վերաբերմունքը պատերազմի և խաղաղության նկատմամբ։

Միջնադարում պատերազմը հակամարտությունների և հակասությունների լուծման բնական միջոց էր: Կիրառվեցին նաև այլ մեթոդներ՝ պայմանագրեր, դաշինքներ, սակայն վասալի և տիրակալի պարտականությունների և իրավունքների հստակ սահմանների բացակայությունը հրահրում էր ռազմական բախումների։ Երբեմն պայմանագրերը բարդանում էին նրանով, որ տարբեր մշակույթների ժողովուրդները տարբեր պատկերացումներ ունեին պայմանագրի տեքստի վերաբերյալ, տարբեր բովանդակություն էին դնում նույն բառերի մեջ:

Քրիստոնեական եկեղեցին հենց սկզբից դատապարտել է պատերազմները։ Ժամանակի ընթացքում նա, այնուամենայնիվ, ստիպված էր խոստովանել, որ կային հանգամանքներ, երբ պետք էր թուրը ձեռքը վերցնել պաշտպանության համար, և եկեղեցին սկսեց արդար համարել նման պատերազմները:

Միաժամանակ եկեղեցու ջանքերով ներդրվեց այսպես կոչված Աստծո խաղաղությունը։ Դա նշանակում էր ռազմական գործողությունների դադարեցում չորեքշաբթի երեկոյից մինչև երկուշաբթի առավոտ, այսինքն՝ այն օրերին, որոնք կապված են Քրիստոսի տանջանքների և հարության հետ։ XI–XII դդ. Աստծո խաղաղությունը ճանաչվեց պապերի կողմից, այն պարտադիր համարվեց ողջ քրիստոնեական աշխարհի համար: Այնուամենայնիվ, այն խախտվել է և հաճախ՝ չնայած տուգանքներին և արտաքսումներին։ 12-րդ դարից հետո Աստծո խաղաղությունը իր տեղը զիջեց երկրային խաղաղությանը` ինքնիշխանների պայմանագրերի միջոցով զինադադարի հաստատմանը:

Ստեղծվեցին ամբողջ տրակտատներ, թե ինչպես ազնվորեն պատերազմել և ինչ չանել: Օրինակ՝ սուրհանդակները, ավետաբերները, դեսպանները, ըստ պատվի կանոնների, չէին կարող մահապատժի ենթարկվել կամ որպես պատանդ կալանավորվել։ Անհնար էր հարձակվել ավետաբերի վրա, երբ նա շրջում էր մարտի դաշտում ընկածներին ու վիրավորներին։ Հակառակորդին թիկունքից արգելվում էր հարվածել և այլն։

XV–XVI դդ. այս հիմքի վրա է ծնվում նաև միջազգային իրավունքը՝ հակամարտությունները ռազմական և ոչ ռազմական ճանապարհով լուծելու կանոնները։ 17-րդ դարի իրավաբանն ավարտեց դրա ստեղծումը՝ Ուգո Գրոցիուսը, ով գրել է «Պատերազմի և խաղաղության օրենքի մասին» գիրքը։ Դրանում նա ցույց է տվել խաղաղության ձգտման անհրաժեշտությունն ու հնարավորությունը, որոշ հակասություններ ռազմական ճանապարհով լուծելու անխուսափելիությունը, նկարագրել է այն ուղիները, որոնցով ինքնիշխաններն ու քաղաքական գործիչները պետք է գործեն իրենց նպատակներին լավագույնս հասնելու համար։

Աղբյուրը՝ http://pochemuchca.ru/, Как относились в средние века к войне и миру?

Թարգմանեց Ալեքսանդր Թևոսյանը, 7-րդ դասարան: